Vitamine K | Apotheek Sollie

*|MC

Dat vitamine K essentieel is voor een normale bloedstolling, is al langer gekend. Recenter is gebleken dat vitamine K ook een belangrijke rol speelt in het voorkomen van aderverkalking en osteoporose.

Vitamine K2
aderverkalking en osteoporose

Verschil tussen K1 en K2

Vitamine K is een vetoplosbare stof die in de natuur onder twee vormen voorkomt. We onderscheiden vitamine K1 (phylloquinon) en vitamine K2 (menaquinon of MK). Er zijn verschillende vormen van menaquinon, MK-4 tot MK-14. Het getal verwijst naar de ketenlengte van de verschillende vitamines K2.

Westerse voeding bevat hoofdzakelijk vitamine K1. Dit komt voor in planten, met name groene thee, algen en groene groenten zoals spinazie, sla, peterselie en koolsoorten. Vitamine K2 of menaquinon wordt geproduceerd door bepaalde bacteriën en komt in beperkte mate voor in vlees, zuivel en eieren. De dikke darmflora produceert vitamine K2, maar de opname ervan is eerder beperkt.
Bepaalde vormen van vitamine K2 zijn actiever dan vitamine K1 in het voorkomen van osteoporose en aderverkalking. Dit wordt mede veroorzaakt doordat vitamine K1 vooral naar de lever wordt getransporteerd en vitamine K2 veel beter de andere weefsels bereikt zoals botten, bloedvaten en nieren.

fig.: structuur van vitamines K1 en K2

"Vitamine K2 heeft een positief effect bij aderverkalking."

Werking van vitamine K

De functie van vitamine K (alle vormen) is die van coenzym voor het enzym gammaglutamylcarboxylase (GGCX) dat in veel eiwitten een omzetting medieert die essentieel is voor de functie van dat eiwit. Deze eiwitten vervullen een sleutelrol in een aantal fysiologische processen, zoals bloedstolling, het calcium-en botmetabolisme en vaatwandbiologie.
De verschillen tussen vitamines K1 en K2 liggen vooral in het transport. Terwijl vitamine K1 vooral naar de lever wordt getransporteerd, bereikt K2 veel beter de andere weefsels, zoals botten, bloedvaten en nieren. Een ander verschil is dat K1 (uit groenten) slecht wordt opgenomen in het lichaam, terwijl vitamine K2 (vooral uit zuivel) bijna volledig wordt opgenomen.

Remming van vaatstijfheid

Wanneer men ouder wordt, neemt de vaatstijfheid toe. Dit zorgt voor kalkafzetting in de wand en wordt een onafhankelijke risicofactor voor hart- en vaatziekten. Vaatstijfheid zorgt er namelijk voor dat de wand makkelijker beschadigd raakt, waardoor vaatvernauwing door plaques eerder optreedt. Aanvulling met vitamine K2, meer bepaald menaquinon-7 (MK-7) vermindert de vaatstijfheid.

Remming van aderverkalking

In de vaatwand bevindt zich een specifiek eiwit, nl. MGP (Matrix Gla Proteïne). Dit wordt geactiveerd door vitamine K en is de belangrijkste remmer voor aderverkalking. Geactiveerd MGP zorgt er voor dat calciumafzetting in de bloedvatwand wordt geblokkeerd en dus de verkalking van de aders tegengaat. Een hoge bloedwaarde van het inactieve MGP is mogelijk een goede merker voor het risico op aderverkalking, hoge bloeddruk, hart-en vaatziekten en sterfte. Naast het activeren van MGP, helpt vitamine K2 de bloedvaten gezond te houden door verlaging van de cholesterolspiegel en remming van plaquevorming.

fig.: verschillende stadia van aderverkalking

"Vitamine K is van belang voor de samenstelling van de botten en de instandhouding van sterke botten."

Remming botontkalking

Behalve een bijdrage aan de gezondheid van hart-en bloedvaten, is vitamine K, voornamelijk vitamine K2 ook belangrijk voor het tegengaan van versneld botverlies en de ontwikkeling van osteoporose, zoals dat vaak wordt gezien bij post-menopauzale vrouwen, maar soms ook bij mannen.
Osteoblasten produceren osteocalcine, dit is een eiwit dat calcium bindt en een biochemische merker is voor botmineralisatie. Het is het belangrijkste eiwit, na collageen, dat bij de botaanmaak in de de botmatrix wordt ingebouwd. Vitamine D stimuleert de synthese van osteocalcine en verhoogt de beschikbaarheid van calcium. Vitamine K, met name K2 zorgt voor activering van osteocalcine. Alleen het geactiveerde osteocalcine is werkzaam en kan zich binden aan hydroxyapatiet en zorgen voor calciumafzetting in botweefsel. Vitamine K2 verbetert de botkwaliteit niet alleen door het activeren van osteocalcine. Vitamine K2 verhoogt ook de vorming en activiteit van osteoblasten.

Input caption text here. Use the block's Settings tab to change the caption position and set other styles.

Vitamine K-tekort

Vitamine K1 is voornamelijk terug te vinden in planten, meer bepaald in groene bladgroenten en plantaardige oliën, in kleinere hoeveelheden ook in fruit, zuivel en brood. Vitamine K1 nemen we voornamelijk op via onze voeding. Vitamine K2 is van bacteriële oorsprong en maakt een veel kleiner percentage uit van wat we via de voeding opnemen. Het kan in de darm gevormd worden uit vitamine K1, en komt in kleine hoeveelheden voor in lever, kaas en eigeel. Een voedingsbron dat rijk is aan vitamine K2 is natto, een Japans sojaproduct.

natto: een Japanse voedingsmiddel zeer rijk aan vitamine K2

Een vitamine K-tekort kan het gevolg zijn van:
*een te lage inname van vitamine K met de voeding
*alcoholisme
*(chronische) leverziekte
*cystische fibrose
*chronische maagdarmziekten waaronder chronische diarree, coeliakie, ziekte van Crohn, colitis ulcerosa.
*bariatrische chirurgie
*medicijngebruik ( zie interacties)
*overgewicht, obesitas: vitamine K is een vetoplosbaar vitamine en stapelt zich op in vetweefsel. Mensen met een verhoogd vetpercentage hebben mogelijk een grotere kans op een functioneel vitamine K-tekort.

Interacties

*Verschillende medicijnen verlagen de vitamine K-status: antibiotica verlagen de eigen vitamine K2-synthese door hun negatieve invloed op de darmflora. Corticosteroïden verhogen de uitscheiding van vitamine K met de urine. Salicylaten zoals aspirine verlagen de vitamine K-status.
*Suppletie met vitamine K vermindert de werkzaamheid van vitamine K-antagonisten (bepaalde bloedverdunners).Bij gebruik van deze medicatie is medische supervisie nodig bij doseringen van vitamine K boven de 100µg per dag.
*Vitamine A en vitamine E (in hoge doseringen) kunnen de vitamine K-status verlagen.